Nieuwsbrief I – September

Geïnspireerd door Stepping Stones, het multiculturele en multidisciplinaire maatschappelijk project van Xandra Donders (XD-Art Projects) en Theo Butterhof (Forma Aktua), heeft Iraanse singer-songwriter Sanam Tahmasebi Motherland geschreven. In deze clip vat ze perfect samen waar Stepping Stones over gaat: migratie, integratie en je thuis voelen in een nieuwe samenleving.

“Het waren eerlijke gesprekken,” stelt Theo. “Open gesprekken ook, en bij de laatste bijeenkomst hadden Xandra en ik de ontdekking dat ongeacht waar je vandaan komt, we zijn eigenlijk allemaal migrant.” Aan de hand van groepssessies en onder de begeleiding van Theo en Xandra hebben dertien Groningse kunstenaars van verschillende nationaliteiten en culturele achtergronden een tentoonstelling samengesteld.

Als filmmaker is Ton Meijer heel dicht bij het proces gekomen. “Ik heb niet alleen rationeel iets geleerd, maar vooral ook gevoelsmatig. Ik voel me nu meer bereid open te staan en er aan te werken, dat mensen elkaar ontmoeten. Geen oorlog, maar gesprekken. Verbinding. En dat is het doel van dit project.” Theo sluit zich hierbij aan: “Het was niet alleen maar hun verhaal, het was óns verhaal. En dat vond ik heel verrassend. Je begint met de gedachte van je gaat iets doen met mensen van een andere cultuur, maar eigenlijk maakt dat helemaal niet zo veel uit.”

Syrisch kunstenares Lubna is het hiermee eens. In haar werken wil ze provoceren en bezoekers aansporen teniet te doen met Don’t Hear Evil, Don’t See Evil, Don’t Speak Evil, en te praten over hun verleden en hun heimwee.

“It doesn’t matter what makes you leave your country, your family, your friends, whatever you would call home. Whatever was the reason that made you come here, whether you wanted to study or if there was a war or you wanted to marry someone, no matter these circumstances, we have the same feelings. About our homes. About our families. About our friends. About the things we left behind. You have the same experience as all the others who had to leave or chose to leave.”

Sanam beschrijft Stepping Stones als een inspirerende ervaring, zowel op filosofisch als op technisch vlak. “The concept of identity, especially when you belong to somewhere else, is pretty interesting to discuss with different mindsets. So that already brought a lot of ideas to the plate, talking to these different artists. But this time, it was also different kinds of visual artists, so that really brought in some new visions, some new ideas!”

XD-Art Projects, het UMCG, de Rijksuniversiteit Groningen en het Groninger Museum wilden hier verandering in brengen en organiseerden daarom een Mondneusmasker-Ontwerpwedstrijd: hoe maken we maskers niet alleen nuttig, maar ook nog eens mooi?

Steven Kolsteren, voormalig Hoofd Educatie van het Groninger Museum, en Sander Daams, huidig Hoofd Educatie en schrijver van de hand-outs, vonden het gelijk een mooi project. Steven: “Ik hoorde van het project nadat er een eerste afspraak was geweest met Xandra Donders van XD-Art Projects, arts-microbioloog dr. Edwina Doting UMCG/RUG en Sander van het Groninger Museum, en ik was meteen enthousiast. Dat komt natuurlijk ook omdat we eerder samenwerkingsprojecten hebben gedaan waarin creativiteit, kunstbeschouwing en hygiëne/ medische kennis samenkwamen.”

Uit de ruim zestig aanmeldingen werden drie winnaars gekozen die in het Groninger Museum geëxposeerd zouden worden. Sieradenontwerpster Jeanet Metselaar is daar een van. “Ik vond het super om mee te doen! Ik was al een tijdje mondmaskers aan het maken voor de verkoop met heel veel plezier, maar deze waren wat vorm betreft nogal praktisch en gewoon, maar in mijn hoofd had ik al een paar ‘over de top’ maskers. Deze had ik zelf nog niet gemaakt maar door mee te doen aan de wedstrijd kon ik uit mijn dak gaan en ook echt een Extra Exclusief mondmasker ontwerpen en maken.“

De winnaars hebben het project vanuit hun eigen interessegebieden weten te benaderen. “Dit werk is onderdeel van een groter project waar ik al een tijdje mee bezig ben,” vertelt conceptueel- en maatschappelijk ontwerper Marc Paulusma. “Ik ben toen begonnen met een onderzoek naar de relatie tussen mens en natuur en wat dat inhoudt voor het ‘menszijn’ en ben op een avond gaan schetsen om mijn inspiratie uit te beelden. Vogelkop was een van die illustraties, ik kon er wel om lachen.”

Steven leverde extra inspiratiebronnen aan de hand van verhalen uit de geschiedenis en mythologie. “Ik ben gevraagd om deze teksten als een soort achtergrond inspiratie aan te leveren. Wat ik hier leuk aan vind is dat je bij het maken van zoiets actueels als en mondmasker niet meteen in de modus schiet van een leuk ontwerpje maken, maar ook wat breder cultuurhistorisch om je heen kijkt.”

“Laat je eens meeslepen door een impulsieve actie en kijk wat het je brengt,” raden winnaars Gea en Marieke aan. “Door onze verschillende creatieve achtergronden en interesses, werd het ontwerp steeds grootser en kreeg het zijn uiteindelijke vorm. Dit ontdekken was leerzaam op verschillende vlakken. XD-Art Projects, bedankt voor dit geweldige initiatief!”

Tentoonstelling winnaars en eervolle vermeldingen ontwerpwedstrijd mondneusmasker in ’t Lab in CBK Emmen – De Fabriek van 24 september t/m 25 oktober 2020.

Als hoogleraar gezondheidsrecht en mensenrechten heeft ze naar eigen zeggen veel aan een creatief denkvermogen, en dat wil ze dan ook graag verder ontwikkelen. “In de wetenschap werken heeft heel veel creatieve kanten. Ook in het onderwijs: dat je je afvraagt van goh, hoe ga ik dit onderwerp nou vormgeven om dat zo goed mogelijk aan de studenten bij te brengen. Maar dat is natuurlijk een heel ander soort creativiteit, en ik merk wel dat ik wat meer zoek.”

Die creativiteit die ze zoekt vindt Brigit naar eigen zeggen in de kunst. Ze droomt graag weg boven kunstboeken en gaat vaak naar tentoonstellingen. “Kunst is voor mij een hobby, een wijze om een soort creatieve expressie te zoeken die ik ook heel goed in mijn werk kwijt kan maar die ik ook heel leuk vind.“

Het was dan ook op een opening bij Academie Minerva dat Brigit Xandra ontmoette. Na een paar gesprekken over Linkedin heeft Brigit zich ingeschreven voor Wegwijs in je eigen Kunst. “Dit ging eigenlijk het meeste over je eigen vaardigheden versterken en interesses zoeken. Dat sprak me wel aan. Het leuke hieraan vond ik dat het mij dwong om het zelf te doen. Dat is juist wat ik wil, ik wil zelf het kunnen oppakken. Dat was ook wel moeilijk, maar ik vond dat wel iets bijzonders hebben. Ik heb zoiets nog nooit gezien, het is uniek, en het past ook heel goed bij de situatie van nu, bij de crisis.”

Brigit is enorm positief over de cursus en de begeleiding. “Xandra was altijd ontzettend aardig en gaf altijd heel snel en positief reacties. Ik heb in het begin erg getwijfeld of ik dit wel wilde doen, ik heb een drukke baan en vroeg me af of dit er wel bij paste. Je wil het doen voor de lol en niet meer stress erbij krijgen. Maar het werd wat rustiger in de zomer en het bleek juist een hele mooie manier om je gedachten te verzetten, dat er iets anders in je hoofd kwam dan dat werk, doordat je dat opvult met die ideeën over wat je aan het maken bent, die creativiteit.”

Ook vond Brigit het prettig dat er veel ruimte was voor haar eigen interesses. “Ik denk wel dat je kan zeggen dat ik heel erg geïnteresseerd ben in de kwetsbaarheid van de mens, de mens in al zijn facetten. Als ik naar bijvoorbeeld een portret van Rembrandt kijk dan zie ik daar menselijkheid in. De mens en zijn kwetsbaarheid, dat is iets waar ik naar op zoek ben. En ik heb een fascinatie met de natuur. Naarmate je ouder wordt raak je steeds meer onder de indruk van de natuur en haar werkelijkheid, en het is heel mooi om dat vast te leggen. Doordat je in Wegwijs zo je eigen invulling kon geven, kon ik die interesse in kwetsbaarheid, kwetsbare mensen in de zorg, heel mooi kwijt.”